Otvaranje izložbe “Sarajevo-Zurich: Unlimited”

Umjetnička galerija Bosne i Hercegovine
31.08., 20h, otvorenje izložbe

Umjetnici/ce: Lana Čmajčanin, Jusuf Hadžifejzović, Dženan Hadžihasanović, Adela Jušić, Jim Marshal, Bojan Stojčić, Ursula Baur, Baltenspergerand Siepert. Chiara Florini and Dominique Starck, Anita Hahn, Heidi Hahn, Christoph Zihimann.

CRVENA i Transalpin art sa zadovoljstvom predstavljaju izložbu Sarajevo-Zurich: Unlimited koja je nedavno predstavljena u Kunstraum Walcheturm-u u Cirihu. Na izložbi će biti predstavljen i katalog sa tekstovima Andreje Dugandžić, Jelene Petrović, Faruka Šehića i mnogih drugih. Na otvaranju će svirati DJ Borgie.

Jelena Petrović – Proboji paralelnih stvarnosti

Geopolitika neograničenog povezuje nespojive prostore u kojima se paralelno dešavaju različite stvarnosti, u ovom slučaju pred nama su gradovi Zurich i Sarajevo. Izložba Zurich – Sarajevo Unlimited podsjeća na roman britanskog autora socijalističke distopijske naučne fantastike China Miévillea, pod nazivom “Grad i Grad”. Riječ je o dva zamišljena grada Besel i Ul Koma koja postoje jedan naspram drugoga, jedan u drugom i, možda najpreciznije, jedan bez drugog. Stanovnici oba grada su naučeni da se međusobno ignorišu, da ne vide jedni druge, odnosno da ne koegzistiraju. Postoji jasno pravilo koje se naziva nevidiljiv (u orginalu: unseen), a nepoštovanje ovog pravila naziva se proboj, kao i policijska organizacija koja ovaj prestup sankcioniše i prosljeđuje nadređenoj komisiji, odnosno vlasti. Dvoje umjetnika Karen Mirza i Brad Butler zajedno sa China Miévilleom, u video radu koji se idejno oblikuje prema romanu, ovu komisiju za očuvanje međusobne nevidljivosti, odnosno nužnih nevidljivih granica novih demokratija naziva državom u državi, državom iz sjenke (prema turskom nazivu Derin Devlet).

Država iz sjenke se pojavljuje kao tijelo nadzora u kome izabrani predstavnici oba grada na svojim pozicijama moći zapravo jedino koegzistiraju s ciljem da definišu prošlost, sankcionišu sadašnjost (tzv. proboje ili prekide stvarnosti) i kreiraju budućnost. Grad i Grad tako ostaju jedan za drugi nevidljivi u svojoj svakodnevnici, ne fizički, već psihološki, voljom slobodnog izbora i utvrđenog morala zbog koga se svaki proboj može jedino definisati kao prestup ili zločin. Međusobna nevidljivost ovih gradovatako onemogućava socijalnu, istorijsku, materijalnu i svaku drugu koegzistenciju. Takođe, govori o nemogućnosti zajedničkog, o nemogućnosti neograničenog, o čemu suštinski svjedoči svaki pokušaj proboja granica, pokušaj prekida ustaljenih geopolitičkih stvarnosti, bilo da se radi o svakodnevnom
životu ili umjetnosti.

Umjetnice i umjetnici čiji radovi govore o geopolitičkoj (ne)vidljivosti, sjećanju idruštvenoj, međusobno uslovljenoj, individualnoj i kolektivnoj traumi, surovom pisanju i brisanju granica, ratu i distopičnoj budućnosti nakon posljednjeg rata, stvaraju društveni prostor u kome je Sarajevo zajednički grad. Radi se o prostoru u kome se traga za politikom nade, utočištem prijateljstva i zajedništva, poezijom nakon rata, odnosno, kako to Karl Marx kaže – poezijom iz budućnosti u kojoj neka nova društvena revolucija treba da pobijedi svoju opustošenu prošlost. 1 Istoriografija ove prošlosti je još uvek zatočena u instiucionalnim sistematizacijama istorijskog znanja koje danas proizvodi pozicija moći utemeljana u neoliberalnoj strukturi posttranzicijskih promjena. Potčinjeno znanje izbija na površinu kao politika greške, kontra-istorijski okidač i poziva na odbranu društva koje je posle rata i tzv. tranzicije završilo na globalnoj periferiji. 2 Samim tim, radovi umjetnika i umjetnica čiji je zajednički imenitelj grad Sarajevo na izložbi na različite načine dovode u pitanje liminalne prostore, njihova ograničenja i zadate geopolitičke granice u čijim okvirima se naizmjenično smjenjuju rat svim i rat drugim sredstvima. 3

Lana Čmajčanin u video radu Geometrija vremena koristi geopolitičku faktografiju: 32 odabrane geografske karte koje su formirale granice Bosne i Hercegovine tokom protekle 551 godine. Karte koje se međusobno smjenjuju i preklapaju, umjesto preciznih i jasnih granica, pokazuju njihova pomjeranja, odstupanja i nestabilnost usled kolonijalnih, imperijalnih, osvajačkih, migracijskih, ratnih, te isto tako ‘mirotvornih’ preispisivanja. Granične sive zone postaju vidljive kroz umjetničke strategije otpora velikim istorijskim naracijama i ukazuju na nužnost permanentne borbe sa onim što nas instrumentalizuje, kontroliše, oblikuje ili sasvim jasno politički ugnjetava i društveno eksploatiše, ostavljajući za sobom vidno ispisane tragove. S druge strane, istoriografiju (dis)kontinuiranih otpora i borbi figurativno oslikava Dženan Hadžihasanović u svojoj seriji slika Bez naslova, mapirajući omasovljene pokrete koji su napravili emancipacijske pomake društva kroz istoriju. Otvoreni zbir pojedinačnih prizora iz prošlosti, na koje se pozivamo kad govorimo o velikim društvenim pokretima, gradi jedinstvenu sliku, po strukturi otvorenu za nova buduća ispisivanja revolucionarnih naracija. Bijeli transparenti, svedene ljudske figure, prazna lica svjedoče o nestabilnosti dobijenih bitki, opustošenim emancipacijskim politikama, nemogućnosti da se govori o pobjedama u devastiranoj sadašnjosti, drugim riječima, da se govori o revoluciji ukoliko ona nije permanentna. U novoj seriji slika koja sledi pod naslovom Kretanje unazad, Hadžihasanović otvara ponore inverzije, ljude u redovima, ljude u pokretu, ljude u migracijama. Prisilno i nasilno masovno pokretanje društva prodire kroz prethodne slike pobjedničke prošlosti  potvrđujući oboje: nestalnost dobijenih bitki i nužnost permanentne borbe.

Radovi koji nas na zadatoj istorijskoj mapi uvode u društvenu forenziku zamagljenih individulanih i kolektivnih odnosa, njihovih stalnih pomjeranja i nasilnih izmještanja usljed rata i njegovih nemogućih politika sjećanja su fotografije i objekti u radu Adele Jušić Nostalgija i fotografije Jim Marshalla Izgubljene stvari. Oba rada slijede trag objekata izgubljenih u ratu: u prvom je riječ o napuštenim stvarima koje su ostale u ratnoj zoni, u stanu porodice koja je izbjegla iz Sarajeva 90tih, dok su u drugom to napušteni, izgubljeni predmeti na balkanskoj ruti današnjih ratnih migracija. (Ne)vidiljivi predmeti, tela, prostori prikazani na fotografijama i njihove međusobne relacije postaju stvari koje same za sebe govore o događajima koji su ih proizveli, ostavljajući prostor za forum, odnosno mjesto javnog govora na mjestu materijalnog dokaza. Ono što slijedi je materijalna retorika, forenzika u svom najizvornijem značenju (lat. forensis): prostor u kome se istina o događaju gradi na osnovu objekta koji ujedno predstavlja proizvod konflikta i daljeg pregovaranja oko njegovog značenja. Tako Adela Jušić, s jedne strane, izlaže lične stvari sarajevske porodice kroz koje nostalgija izbija kao partikularna kolonizacija politike i istorije, dok, s druge, Jim Marshal ostavlja za sobom fotografije objekata kao forenzički zapis naše svakodnevice. Objekti u ovim radovima pojavljuju se kao mjesto političke artikulacije vremena i prostora u globalnoj kartografiji permanentnog rata.

U radu Jusufa Hadžifejzovića, susrećemo se sa nešto drugačijim stvarima, velikim brojem različitih objekata poput praznih flaša, ambalaže i sl., koji se mogu objediniti riječima Peter Brooka: “Sve počinje i završava se u praznini”. 4 Stvari koje parodiraju slike neoliberalnih društvenih ekonomija, pojavljuju se kao supstrat naše ispražnjene stvarnosti. Svojom masovnošću ničega, ovaj distopični materijalizam iza koga se kriju slike ratne prošlosti, pokreće sa mrtvog mjesta parodijom, humorom kao umetničkom strategijom političke borbe i svakodnevnog preživljavanja. U praznini predmeta i njihovih slika nazire se suština, početak, prevazilaženje straha, onog koji u performativnom radu Strah od pitke vode pokazuje vrijednost ljudskih odnosa i njihovog promjenljivog društvenog života usljed poražavajuće ekonomije rata koja i dalje buja.

Na ovom forenzičkom presjeku kartografije, istoriografije i njihovih objekata, na mjestu gde je svaki PROBOJ granica stvar lične i društvene odgovornosti, postoji zajednički prostor u kome se može artikulisati politika nade. Politika nade koja se nalazi u iščašenim geopolitičkim zonama između utopističke i distopične budućnosti, poput one u poetičnim zapisima svakodnevnih situacija i pejzaža u radu umetnika Bojana Stojčića. Naslov njegovog rada: Nijedan trag ne obećava put možda najbolje navodi na zaključak, da društvo u kome živimo, njegove granice i politike zavise upravo od nas, od naših ostavljenih poruka. Otuđenost koja nas sprečava da za poezijom iz budućnosti tragamo masovno i permanetno je zapravo onaj trenutak u kome – da se vratimo na početak – stoji zahtev za neograničenim unseen.

Komentariši

Vaša email adresa neće biti objavljivana. Neophodna polja su označena sa *

Translate »